Ocena Ryzyka Zawodowego – obowiązki pracodawcy

RYZYKO ZAWODOWE – to prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń niepożądanych w związku z wykonywaną pracą, które to zdarzenia powodują straty poprzez wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń występujących w środowisku pracy.

Obowiązek przeprowadzenia Oceny Ryzyka Zawodowego występującego na stanowiskach pracy u danego pracodawcy wynika z Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650).

Zgodnie z § 39 cytowanego rozporządzenia, obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom „bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności zapobieganie zagrożeniom związanym z wykonywaną pracą, właściwą organizację pracy, stosowanie koniecznych środków profilaktycznych oraz informowanie i szkolenie pracowników”. Obowiązek ten powinien być realizowany poprzez:

  • zapobieganie zagrożeniom;
  • przeprowadzanie oceny ryzyka związanego z zagrożeniami, które nie mogą być wykluczone;
  • likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania;
  • dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika, w szczególności przez odpowiednie projektowanie i organizowanie stanowisk pracy, dobór maszyn i innych urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy, a także metod produkcji i pracy – z uwzględnieniem zmniejszenia uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie oraz ograniczenia negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie pracowników;
  • stosowanie nowych rozwiązań technicznych;
  • zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, urządzeń, substancji i innych materiałów – bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi;
  • nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej;
  • instruowanie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Celem przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego jest oszacowanie ryzyka i stwierdzenie czy jego poziom jest dopuszczalny czy nie. W przypadku, gdy poziom ten jest nie do zaakceptowania pracodawca określa jakie środki ochrony należy zastosować, aby ryzyko było akceptowalne.

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się w 5 etapach:

  1. Zebranie informacji do oceny ryzyka zawodowego to działania mające na celu określenie:
    • zadań realizowanych na stanowisku pracy,
    • stosowanych maszyn i urządzeń,
    • osób pracujących na stanowisku pracy,
    • występujących na stanowisku pracy czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych (m.in. poprzez analizę kart charakterystyki),
    • stosowanych środków ochronnych,
    • zaistniałych wypadków czy zdarzeń potencjalnie wypadkowych.
  2. Identyfikacja zagrożeń:
    • przeprowadzona wizja lokalna stanowiska pracy,
    • przeprowadzenie wywiadu z pracownikami,
    • opracowanie listy kontrolnej dotyczącej stanowiska pracy w celu określenia występujących czynników:
      • niebezpiecznych (elementy ruchome i luźne, ostre i wystające, przemieszczanie się ludzi, porażenie prądem elektrycznym, poparzenie, wybuch, pożar),
      • szkodliwych i uciążliwych (czynniki fizyczne, chemiczne, biologiczne, psychofizyczne, społeczne).
  3. Oszacowanie ryzyka zawodowego zgodnie z wybraną metodą (np. RISK SCORE, zgodnie z normą PN-N-18001):
    • Określenie
      • potencjalnych skutków zdarzenia (straty spowodowane przez zdarzenie),
      • ekspozycji pracownika na zagrożenie,
      • prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia.
    • Oszacowanie ryzyka zawodowego dla każdego ze zidentyfikowanych zagrożeń
  4. Określenie działań eliminujących lub redukujących ryzyko:
    • stosowanie nowych rozwiązań technicznych (np. osłony, ekrany itp.),
    • zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych – bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi,
    • zmiana sposobu wykonywania pracy,
    • stosowanie środków ochrony.
      Środki ochrony indywidualnej, pracodawca może zastosować tylko wtedy, gdy brak jest innej możliwości ograniczenia ryzyka występującego na stanowisku pracy.
  5. Udokumentowanie oceny ryzyka i okresowa ocena ryzyka

Zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności:

  1. opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:
    1. stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,
    2. wykonywanych zadań,
    3. występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy,
    4. stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
    5. osób pracujących na tym stanowisku;
  2. wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;
  3. datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

Przykładowa karta oceny ryzyka zawodowego:

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Nazwa przedsiębiorstwa: Sporządził (data, podpis):

 

Nazwa lub symbol stanowiska pracy:

 

Stosowane maszyny i urządzenia na stanowisku pracy:
 
Wykonywane czynności:
 
Występujące na stanowisku niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy:
 
Stosowane środki ochrony zbiorowej i indywidualnej:
 
Wykaz osób zatrudnionych na stanowisku pracy:
 

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Lp.

Rodzaj zagrożenia

Źródło zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Ryzyko początkowe

Środki profilaktyczne

Ryzyko resztkowe

S*

E*

P*

R*

 

S*

E*

P*

R*